VĂN BẢN 2
NAM QUỐC SƠN HÀ – BÀI THƠ THẦN
KHẲNG ĐỊNH CHÂN LÍ ĐỘC LẬP CỦA DÂN TỘC
Theo Nguyễn Hữu Sơn
Trước khi đọc
Ghi lại những suy nghĩ, cảm nhận của bạn về bài thơ Nam quốc sơn hà.
Gợi ý trả lời:
Bài thơ Nam quốc sơn hà được xem như bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta trong thời chống Tống. Bài thơ là tiếng nói quyết tâm chống giặc ngoại xâm, bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ đất nước.
Theo dõi
Xác định những câu văn cho thấy tác giả đã liên hệ với bối cảnh văn hóa, xã hội để hiểu câu thơ sâu sắc hơn.
Gợi ý trả lời:
Những câu văn cho thấy tác giả đã liên hệ với bối cảnh văn hóa, xã hội để hiểu câu thơ sâu sắc hơn:
“Trong chữ Hán, chữ “đế” và chữ “vương” đều dịch là “vua”, đều là đại diện cho nước cho dân. Tuy nhiên “đế” bao giờ cũng cao hơn “vương”. Trong xã hội phong kiến Trung Hoa thường tồn tại vị hoàng đế có uy quyền tuyệt đối trong một triều đại chính thống, còn lại người đứng đầu các nước nhỏ yếu bốn phương nếu quy phục sẽ được phong vương. Tại Việt Nam dưới thời Bắc thuộc, ngay cả thủ lĩnh các cuộc khởi nghĩa cũng chỉ gắn với chữ “vương” như “Trưng Nữ Vương” (Trưng Trắc – Trưng Nhị), “Triệu Việt Vương” (Triệu Quang Phục), Bố Cái Đại Vương (Phùng Hưng), “Tiền Ngô Vương” (Ngô Quyền).”
Sau khi đọc
Câu 1. Xác định hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản trên dựa vào bảng sau (làm vào vở):
Gợi ý trả lời:
| Luận điểm | Lí lẽ và bằng chứng |
| Luận điểm 1: Chân lí độc lập chủ quyền của đất nước đã được tác giả khẳng định từ đầu bài thơ.
|
Phân tích chữ “đế” trong câu đầu tiên để thấy ý thức dân tộc và quyền độc lập dân tộc |
| Luận điểm 2: Câu thơ thứ hai tiếp tục khẳng định quyền độc lập và tính chất chính nghĩa của việc phần chia lãnh thổ.
|
Giải thích cách nói “định phận tại thiên thư” thể hiện nhận thức chung về sự phân định rõ ràng của bờ cõi, lãnh thổ nước Nam. |
| Luận điểm 3: Câu thơ thứ ba nêu lên hiện tượng, sự việc “nghịch lỗ lai xâm phạm” (kẻ thù lại dám đến xâm phạm) trong đó chỉ rõ sự đối lập, đối nghịch của loại người bị coi là kẻ thù, xác định rõ dã tâm và mục đích của hành vi xâm lấn, xâm lược, xâm phạm… | Giải thích cách sử dụng ngữ khí, phản vấn, đặt câu hỏi “như hà” chỉ rõ sự phi lí, phi nghĩa của ngoại bang, gián tiếp khẳng định thế đứng và tính chất chính nghĩa trong cuộc chiến tranh bảo vệ đất nước của chúng ta. |
| Luận điểm 4: Câu kết của bài thơ vang lên như một lời cảnh báo, lời hiệu triệu, lời tiên tri khẳng định quân Đại Việt nhất định thắng, quân giặc nhất định thua.
|
Phân tích cách ứng đối, gọi quân giặc là “những đẳng”, “thủ bại hư”, “nghịch lỗ”để phân định rạch ròi hai chiến tuyến đồng thời khẳng định sự thất bại là lẽ hiển nhiên của kẻ thù. |
Câu 2.Văn bản trên được viết ra nhằm mục đích gì? Tác giả đã thể hiện quan điểm như thế nào khi bàn về bài thơ Nam quốc sơn hà?
Gợi ý trả lời:
Văn bản trên được viết nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về quan điểm của người viết khi bàn về bài thơ Nam quốc sơn hà: Nam quốc sơn hà – bài thơ thần, khẳng định chân lí độc lập của đất nước.
Quan điểm của tác giả: Bài thơ Nam quốc sơn hà là tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, khẳng định chủ quyền, ý chí bảo vệ độc lập, đánh đuổi kẻ thù.
Câu 3. Các luận điểm trong văn bản được sắp xếp theo trình tự nào? Cách sắp xếp ấy có tác dụng gì?
Gợi ý trả lời:
- Cách sắp xếp luận điểm của văn bản dựa trên trình tự phát triển ý của bài thơ Nam quốc sơn hà.
- Tác dụng: cách sắp xếp khiến cho người đọc dễ dàng tiếp cận bài thơ theo mạch triển khai ý của bài thơ đồng thời cũng là mạch lập luận của người viết.
Câu 4. Ở đoạn văn đầu tiên, tác giả đề cập đến sự phân biệt “đế” và “vương” trong xã hội phong kiến Trung Hoa nhằm mục đích gì?
Gợi ý trả lời: Đề cập đến sự phân biệt “đế” và “vương” trong xã hội phong kiến Trung Hoa nhằm mục đích: lý giải vì sao tác giả bài thơ đã sử dụng từ “đế” mà không phải là “vương”, từ bối cảnh xã hội, tác giả bài thơ muốn lên tiếng khẳng định tinh thần dân tộc, chủ quyền, ý thức độc lập, tự cường, đặt Đại Việt ngang hàng nền phong kiến Trung Hoa, thoát li sự lệ thuộc, dưới quyền của họ.
Câu 5. Tác giả cho rằng bài thơ Nam quốc sơn hà “xứng đáng được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc”. Bạn có đồng ý với ý kiến này hay không? Vì sao?
Gợi ý trả lời: Em hoàn toàn đồng ý ý kiến này vì:
- Bài thơ là tiếng nói khẳng định nền độc lập dân tộc, chủ quyền đất nước, toàn vẹn lãnh thổ và ý chí đánh đuổi mọi kẻ thù xâm lược. Đây là chủ đề, nội dung chính của một bản tuyên ngôn
- Bài thơ có giọng điệu hùng hồn, đanh thép, lí lẽ chặt chẽ, sắc bén. Tính chất của một áng văn chính luận.
