THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT
Câu 1. Chỉ ra lỗi dùng từ Hán Việt trong những câu sau đây. Phân tích những lỗi ấy và sửa lại cho đúng.
a. Song thân của thằng bé ấy đều làm công nhân ở xí nghiệp in.
b. Ông ấy vừa giỏi về cơ khí lại vừa giỏi về kinh doanh, thật là tài hoa.
c. Sáng mai, các bạn tập họp đúng giờ nhé.
d. Đọc sách nơi không đủ ánh sáng dễ làm giảm sút thị giác.
đ. Chú tôi thường lợi dụng những vật phế thải để tạo nên những món đồ trang trí xinh xắn.
e. Nông nghiệp và nghề đánh cá nước ta phát triển mạnh ở quý III năm nay.
ê. Năm mới cháu chúc ông luôn được an khang và bách niên giai lão.
g. Hoa xuân đua nở tân trang cho đời thêm những sắc màu tươi thắm.
h. Cảnh vật nơi đây trông rất kiều diễm.
Gợi ý trả lời:
a. “Song thân” – không hợp phong cách, dùng từ thuần Việt bố mẹ hoặc cha mẹ
b. “Tài hoa”- chỉ sự tài giỏi, phong nhã thiên về văn chương, nghệ thuật trong khi tình huống nói về “việc kinh doanh và cơ khí, dùng từ không đúng nghĩa, sửa lại “tài ba”
c. “Tập họp”, dùng từ không đúng hình thức ngữ âm, sửa lại “tập hợp”
d. “Thị giác” dùng từ không đúng nghĩa, sửa lại “thị lực”
đ. “Lợi dụng” dùng từ không đúng nghĩa, sửa lại “tận dụng”
e. “Nông nghiệp” không kết hợp đúng với “nghề đánh cá”, sửa “nghề đánh cá” thành ngư nghiệp hoặc “nông nghiệp” thành “nghề trồng lúa”.
ê. “An khang” không phù hợp phong cách. “Bách niên giai lão” nghĩa là cùng sống với nhau đến tuổi già, dùng chúc cho vợ chồng trẻ mới cưới, dùng từ không đúng nghĩa, sửa lại thành: khoẻ mạnh, sống lâu trăm tuổi.
g. “Tân trang” không phù hợp phong cách, sửa thành tô điểm
h. “Kiều diễm” không phù hợp phong cách, sửa lại thành tươi đẹp
Câu 2. Chọn từ Hán Việt ở cột B có ý nghĩa tương đương với từ ngữ hoặc cách nói ở cột A (làm vào vở):
| A | B |
| 1. non sông đất nước
|
a. phong vân
|
| 2. yêu thương người và chuộng lẽ phải
|
b. hiếu sinh
|
| 3. tự mình làm chủ, không phụ thuộc vào người khác
|
c. hào kiệt
|
| 4. người có tài năng, chí khí hơn người
|
d. kì diệu
|
| 5. chạy vạy nhọc nhằn để lo toan việc gì đó
|
đ. cầu hiền
|
| 6. mong tìm được người tài đức
|
e. bôn tẩu
|
| 7. gió mây
|
ê. giang sơn
|
| 8. yêu thương, trân trọng sự sống
|
g. nhân nghĩa
|
| 9. lạ và hay khác thường
|
h. duy tân
|
| 10. đổi mới
|
i. độc lập
|
Gợi ý trả lời:
1 – ê 2 – g
3 – i 4 – c
5 – e 6 – đ
7 – a 8 – b
9 – d 10 – h
Câu 3. Thay thế các câu sau đây bằng các câu có dùng từ Hán Việt sao cho tương đồng về ý nghĩa và trang nhã hơn:
a. Ăn uống ở Việt Nam có rất nhiều thứ.
=> Ẩm thực ở Việt Nam có rất nhiều thứ
b. Tổng thống Pháp và vợ sẽ đến thăm chơi nước ta vào khoảng từ ngày 10 đến ngày 20 tháng 11 năm nay.
=> Tổng thống Pháp và phu nhân sẽ đến công du nước ta vào khoảng từ ngày 10 đến ngày 20 tháng 11 năm nay
c. Bẻ bông, giẫm lên cỏ trong vườn hoa chung, xả rác nơi ở chung là hành động cần phải dẹp bỏ.
=> Bẻ bông, giẫm lên cỏ trong công viên, xả rác công cộng là hành động cần phải dẹp bỏ
d. Người đứng đầu các nước đều bày tỏ sự lo sợ trước tình hình làm ăn buôn bán đang có nhiều thay đổi rắc rối hiện nay.
=> Nguyên thủ các nước đều bày tỏ sự lo sợ trước tình hình kinh tế đang có nhiều thay đổi phức tạp hiện nay
đ. Tiền công viết báo của ông ấy rất cao.
=> Nhuận bút của ông ấy rất cao
e. Anh ấy bảo tôi thay anh ấy làm hết những giấy tờ này.
=> Anh ấy bảo tôi thay anh ấy làm hết những thủ tục này
ê. Nền kinh tế nước ấy đã mạnh trở lại và từ chỗ đi sau dần trở thành đi trước.
=> Nền kinh tế nước ấy đã phục hồi và từ chỗ tụt hậu dần trở thành tiên phong.
g. Các nghĩa sĩ Cần Giuộc đã bạo dạn đánh vào đồn giặc Pháp, không sợ chết chóc.
=> Các nghĩa sĩ Cần Giuộc đã dũng cảm đánh vào đồn giặc Pháp, không sợ hi sinh.
h. Những điều ông ấy nói trong cuộc họp đã bị nhiều người chống lại.
=> Những điều ông ấy nói trong cuộc họp đã bị nhiều người phản đối.
Từ đọc đến viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nhận xét về tài năng văn chương của Nguyễn Trãi.
Gợi ý trả lời:
Nguyễn Trãi là nhà tư tưởng, nhà văn lớn, ông được xem là đỉnh cao nghệ thuật của thế kỷ XV. Thấm nhuần đạo lý Nho gia, lấy nhân nghĩa làm đầu, Nguyễn Trãi đã nói lên tiếng nói của một người yêu nước, thương dân, cả đời khắc khoải vì nỗi lo cho dân cho nước. Dù trong lúc đất nước đang lâm nguy hay khi sống trong cảnh yên bình, mong muốn duy nhất của Nguyễn Trãi vẫn là muốn được đem đến cuộc sống ấm no cho nhân dân. Cốt cách thanh cao ấy, tấm lòng trong sáng ấy đều tuôn trào trên đầu ngọn bút, làm thành linh hồn cho thơ văn. Không chỉ sáng tác văn học chữ Hán, Nguyễn Trãi còn nổi bật trong dòng thơ Nôm với nhiều cảm xúc thẫm mỹ mới mẻ. Nguyễn Trãi thành công trong cả thể văn chính luận và thơ ca trữ tình, ở mảng nào chúng ta đều thấy một con người có tầm vóc lớn, một nhân cách thanh cao, một tấm lòng rộng mở với nhân dân, với thiên nhiên, cuộc sống. Ở ông, trí tuệ tài hoa luôn đi kèm với cảm xúc dạt dào, trong những trang văn hùng hồn vẫn tìm thấy cả sự mềm dẻo, lòng nhiệt huyết. Những tác phẩm văn chương của ông đều có tính hình tượng, tính thẫm mỹ và tính trữ tình. Nguyễn Trãi kế thừa truyền thống văn học của dân tộc từ những thế kỷ trước và tiên phong định hướng cho diện mạo văn học ở thế kỷ sau.
